питание в школе

С 2014 года по инициативе депутатов и предложениям директоров школ выбор поставщика услуг, товаров по организации школьного питания выведен из системы государственных закупок в связи с имевшим место демпингом цен, влияющих на качество питания, а также отсутствием возможности осуществления непосредственного контроля директорами школ за поставщиками услуги.

На сегодняшний день проработан порядок организации питания обучающихся в организациях среднего образования и приобретения товаров, связанных с обеспечением питания детей, воспитывающихся и обучающихся в дошкольных организациях, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей (приказ МОН РК от 31.10.2018г. №598).

В целях гарантирования качества и безопасности питания детей в Правилах предусмотрены критерии, позволяющие выбрать поставщика более подготовленного к оказанию данной услуги с наличием квалифицированного штата работников (опыт работы, квалификация поваров, наличие технологов, диетологов, положительных характеристик, собственного производства продуктов питания, энергосберегающего оборудования).

В случае нарушения или ненадлежащего исполнения условий договора поставщиком, договор расторгается в судебном порядке и данный поставщик объявляется недобросовестным (приказ МОН РК №599 от 31 октября 2018 года).

Дұрыс тамақтану кезінде көптеген тағамнан бас тарту керек.

Дұрыс тамақтану кезінде көптеген тағамнан бас тартуға тура келеді. Бірақ күмәнданбаңыз, адам азғасы аталған тағамдарсыз-ақ өз қалыпын сақтай алады. Адам сенгісіз нәтижесі туралы уәде беріп, ең соңында денсаулықты құртатын диеталардан «Дұрыс тамақтану жүйесінің» айырмашылығы қандай? Кез келген диета − бұл тамақтану рационынан адам ағзасына өте қажетті тағамдарды түгелдей немесе біртіндеп алып тастау ғана емес. Ерте ме, кеш пе, әйтеуір, диетаның зардабын тартатын күн туады. Ал диета аяқталып, адам күнделікті тамақтану режиміне оралған кезде, онымен бірге артық салмақтар да қайта оралады. Дұрыс тамақтану − бұл диета емес, салауатты өмір салты. Диета − өте қиын нәрсе. Мейлі белгілі бір уақытқа болса да, диета сақтаған кезде көптеген тағамды жеуге рұқсат етілмейді. Ал дұрыс тамақтану жүйесіндегі қағидаларды ұстансаңыз, сіз тек газды тәтті сусын, фастфуд және жартылай фабрикаттарды жеуден бас тартасыз. Арықтау үшін дұрыс тамақтану жүйесін сақтау − бұл аса қиын емес бірнеше ереже мен міндеттердің жиынтығы. Кез келген әдіс 40 күн ішінде жасалатыны анық. Бұл ережелерді сақтану арқылы сіз бір жарым айда дұрыс тамақтануға ден қойып, өз ағзаңызды қалыпқа келтіресіз. Сонымен бастайық. Бір стакан ыстық су − таңертегісін қабылдайтын ең бірінші ас болмақ. Мейілінше таза ыстық су ішуге тырысыңыз, себебі ыстық су асқазанды ас қалдықтарынан тазартып, ағзадағы барлық жүйені бірқалыпқа келтіреді. Тек қана су ішпей, стаканға лимон шырыны мен бір қасық балды, зімбір шырын мен ұсақталған корицаны қосып жіберсеңіз де болады. Бұл қоспалар ағзадағы зат алмасуды жақсартады. Таңғы асты 15-30 минуттан соң ішу керек. Күні бойы су ішуді қолға алыңыз. Егер рұқсат етілсе, бір күнді 2 литр таза су ішкен жөн. Әр сағат сайын бір стакан су ішуге ден қойыңыз. Сонда сіз ісінудің азайғанын, алқынудың жоғалғанын, ал тамаққа тәбет ашылғанын байқайсыз. Бала бақшадағы секілді күніне 4-5 рет шағын мөлшерде тамақтануды үйреніңіз. Ас қабылдау арасындағы ұзақ уақыт ас мөлшері көбейіп, тамақты артығымен жегізіп, адам аранын ашып жібереді. Жатар алдында көп тамақ жемеңіз. Сағат кешкі 18:00-ден соң тамақ ішпеу керек деген қағиданы ұстанып, қарныңыз ашып қалмасын. Ең соңғы ас қабылдау жатардан үш сағат бұрын болуы керек. Егер сіз түн ортасында ұйықтайтын болсаңыз, кешкі асты 21-00-де қабылдаңыз.

Тамақтану мезгілдері

Адамдар күніне 3-5 рет тамақтанады.

Негізгі тамақтану мезгілі үшке бөлінеді:

•  таңертеңгі ас (сағат 7.00-9.00 аралығы) - ас үлесі (рацион) қант қосылған ботқа, сүт тоқаш, сары май т.б. - организмде қант құрамын тұрақтандырады, тәбетті ретке келтіреді, сонымен қатар күні бойы тамақты шамадан тыс көп жеуден және семіруден сақтайды;
• түскі ас (сағат 13.00-14.00 аралығы) - ас үлесі (рацион) құнды - әр түрлі тағамдар жиынтығы, организмді керекті құнарлы заттармен қанықтырады;
•  кешкі ас (сағат18.00-19.00) - ас үлесі (рацион) жеңіл тағамдар - ұйқы кезінде адам организмін жайландырып, қорытылуына көп қуат кетпейтін тағамдар;

Аралық тамақтану:

•  таңертеңгі ас пен түскі ас ортасында - екінші таңетртеңгі ас (ланч) - жеміс-жидек немесе тоқаш, сусын немесе шырын;
• түскі ас пен кешкі астың ортасында - түстік - көмеш немесе ашыма, сусын немесе шырын, айран.

Дәрумендер

органикалық табиғаттың мейлінше күрделі, белсенді заттары. Олар тек күнделікті тұрмыста пайдаланылатын азық-түліктің құрамы ғана емес, сонымен қатар дәрілік тәжірибеде де қолданылатын, фармотерапиялық шипа көзі. Дәрумендер – адам ағзасының зат алмасуы, жұмыс істеу қабілетінің бірқалыпты болуы үшін аса қажетті, биологиялық жағынан белсенді органикалық қоспалар деп саналады.

«А» -дәрумені «А» дәрумені жетіспегенде адам ымыртта көргіштік қабілетін жоғалтып, бағдарынан адасады. Бұл – «тауық-көз» деген сырқаттың белгісі. «А» гиповитаминозы автокөлік жүргізушілер үшін өте қауіпті. Сиырдың сүті мен сары майы, әсіресе мал шөппен бірге көп мөлшерде каротин алатын жаз бен күзде, ол – «А» дәруменінің жақсы көзі. Каротин – көптеген көкөністер мен жемістерде болатын сары пигмент – «А» дәруменіне мол. Каротин сәбізде де бар. «А» дәрумені имунитетті, сүйектерді, көздерді және теріні күшейтеді. Мандарин, бауыр, балық, сарымай, жасыл шөптерде және цитрусты жемістерде көп мөлшерде болады.

Дәрумен С (аскорбин қышқылы). Ағзадағы қышқылдану қалпына келу процестеріне қатысады. Бұл дәрумен жетіспегенде тіс ауруы пайда болады. С дәрумені иммунитетті күшейтеді, инфекциялармен кү реседі, тамырларды, тіс еттерін қоғайды.Аскорбин қышқылы суда тез ериді. Ол дәрумендердің ең төзімдісі болып саналады, тез қышқылданады. Ол жоғары температурада, металға (әсіресе мысқа) жақын болғанда сондай өзгеріске түседі. Аскорбин қышқылын күніне бірнеше грамға дейін көп қабылдау адам денсаулығына зиянды. Бұлай жасау бүйрек ауруына шалдықтыруы мүмкін, дейді дәрігерлер. С дәрумені жетіспегенде ең ұсақ қан тамырлары қабырғаларының өткізгіштігі мен күйреуіктігі күшейеді, адам ағзасының жұқпалы дерттің дамуына тосқауыл қоятын антитело жасау қабілеті кемиді. С гиповитаминозының сипатты белгілері – тез шаршағыштық, тістер түбінің қанауы, көктемде тұмаумен жиі ауырады.

Дәрумен Р (биофлавоноидтер).Адам ағзасындағы жіңішке қан тамырларының беріктігін арттырады, қызметін қалыпқа түсіреді. Осынау биологиялық заттар С дәруменімен араласқанында өте тиімді әсер етеді. Р дәрумені шайдың (әсіресе көк шайдың) құрамында, итмұрында, лимонда, құрмада, қара қарақатта, жүзімде, өрікте, қарақұмық ұнтағында көп мөлшерде бар.

В1 дәрумені ағзада дұрыс зат алмасуы үшін (әсіресе көміртегінің) қажет. Бұл дәрумен жетіспесе шаршағандық сезіледі, ас қорыту на-шарлайды. Ағза тиаминге зәру болса, жүйке жүйесінің үлкен ауруға шалдығуы мүмкін. Дене және ой еңбегімен көп шұғылданатындарға, суықта ұзақ болғанда ағзаға осы дәрумен көп қажет болады. Дененің ыстығы көтерілгенде бұл дәрумен аса қажет.

В2 дәрумені (рибофла- вин) басқа дәрумендер тәрізді ағзаның бірқалыпты өсуіне қажетті, ол биологилық тотығу процестеріне қатысатындығымен құнды. Ағзадағы жарақаттардың тез жазылуына жәрдемдеседі, көздің жақсы көру қабілетін сақтауына ықпал жасайды.

Дәрумен В6 (пиродоксин) – өсімдіктер және етте, қара малдың бауырында, жемістерде, сүтте, жұмыртқа сарысында бар.

Дәрумен Д (кальциферол). Ол адам ағзасында гормонға ұқсас затқа айналады, сөйтіп, кальций мен фосфор сіңіруге көмектеседі. Бұл дәрумен 3-4 жастағы балаларға аса қажет. Д дәрумені жетіспесе бала мешелге (рахитке) ұшырайды. Оны екіқабат және бала емізіп жүрген әйелдер көп қажетсінеді. Д дәрумені тунец, тресканың, басқа да балықтардың бауыр майында мол. Сары майда, жұмыртқаның сары уызында аздау. Өсімдік тағамдарында жоқ, мал өнімдерінде өте аз. Ересек адамдар Д дәруменін көп қажетсіне қоймайды. Тек ол адам ағзасына жарық жетіспегенінде (шахталарда жұмыс істегенде) ғана аса қажет.Д дәруменінің жетіспеуі сүйекке кальцийдің аз жиналуына әсер етеді, адам ағзасында кальций мен фосфор – кальцийдің алмасуының қатты бұзылуына әкеліп соқтырады.

Керекті мәліметтер Пияз және сарымсақ тамырларда қанның жүруін арттырады. Пияз және сарымсақтың қан тамыры бітелуі кесірінен болатын қан қысымын және қан холлестеринін түсіруде әсері бар.

КАЛИЙ: Қан қысымын төмендетеді, жүрек қағысын реттейді. Өрік, банан, цитрусты жемістерде, балық, жасыл көкөністерде, сүт, фундук және картопта мол болады.

СЕЛЕН: Антиоксид ерекшелігі арқылы жасушаларды қорғайды. Теңіз өнімдерінде және еттерде мол мөлшерде болады.

ЦИНК: Бұлшық еттерді күшейтеді, жасушалардың көбеюін жылдамдатады. Ет және теңіз өнімдерінде көп болады.

МАГНИЙ: Қан қысымын реттейді, сүйек ауруларынан сақтайды. Жасыл жапырақты көкөністерде, авокадо, балық және кептірілген цитрусты жемістерде көп болады.

Правильное питание — для здорового образа жизни

Правильное питание — для здорового образа жизни: правила составления сбалансированного рациона.

«Ты есть то, что ты ешь» — о смысле этой крылатой фразы Гиппократа, как и о прямом влиянии качества питания на здоровье не задумывался разве что совсем равнодушный к своему образу жизни человек. Даже яростные поклонники фастфудов в глубине души осознают, что рацион неплохо бы поменять…

В здоровом теле — здоровый дух: почему важно соблюдать правила здорового питания.

Человеческий организм получает почти все необходимые вещества именно через пищу и воду. Состав продуктов питания и их свойства непосредственно влияют на здоровье, физическое развитие, трудоспособность, эмоциональное состояние и в целом на качество и продолжительность жизни. Трудно найти другой фактор, который бы оказывал такое серьезное воздействие на организм человека.

На заметку

По мнению ряда ученых, физическое здоровье на 50% зависит от образа жизни, куда входит и характер питания человека. На наследственность и состояние окружающей среды приходится по 20%, и только 10% — на уровень медицинского обеспечения.

С питанием связаны все жизненно важные функции организма. Оно — источник развития тканей и клеток, их постоянного обновления, насыщения человека энергией. Неправильное питание ― как избыточное, так и недостаточное ― способно нанести существенный вред здоровью человека в любом возрасте. Это выражается в снижении уровня физического и умственного развития, быстрой утомляемости, неспособности оказывать сопротивление воздействию неблагоприятных факторов окружающей среды, снижении работоспособности и даже преждевременном старении и сокращении продолжительности жизни. Кстати, каждой женщине, которая следит за собой, известно, что состояние кожи напрямую зависит от состояния пищеварительной системы, в частности кишечника, а значит, и от здорового питания.

Здоровое питание для детей: полезные правила и привычки

Здоровое питание для детей закладывает фундамент их полноценной жизни, обеспечивает их рост, физическое и умственное развитие. Поэтому крайне важно, чтобы оно было сбалансировано и отвечало всем запросам ребенка с учетом его возраста и потребностей.

Сбалансированное, здоровое питание для детей важно даже в большей степени, нежели для взрослых. Ведь растущий организм особенно остро нуждается в достаточном количестве витаминов, минералов и других полезных веществ.

Здоровое питание для детей играет значительную. роль в их развитии. Оно во многом отличается от питания взрослых, так как у ребенка гораздо выше потребность в натуральных продуктах и питательных веществах, особенно тех, которые задействованы в его росте и развитии. К тому же метаболизм ребенка в 1,5-2 раза выше, чем у взрослых, поэтому энергетическая ценность его суточного рациона должна процентов на 10 превышать его энергетические затраты — для того, чтобы он продолжал расти, развиваться, наращивать мышечную массу и т.д.

Рацион здорового питания для детей должен быть сбалансирован таким образом, чтобы в него входили продукты с содержанием следующих веществ:

•  Белок: является строительным материалом для тканей и клеток организма. Белок в достаточном количестве содержится в мясе, молочных продуктах, бобовых, цельных крупах, орехах, семечках и др.
•  Углеводы: поставляют энергию организму. Выбор следует остановить на медленных углеводах, содержащихся в сырых овощах и фруктах, цельнозерновых продуктах. Перенасыщение быстрыми углеводами (кондитерские изделия, сладости, отварные картофель и кукуруза, белый хлеб) приводит к ожирению, понижению иммунитета, повышению утомляемости.
•  Жиры: поставляют детскому организму незаменимые жирные кислоты, являются источником жирорастворимых витаминов A, E и D, отвечают за иммунитет и рост ребенка. Содержатся в сливках, сливочном масле, растительном масле, рыбе.
•  Клетчатка: не переваривается организмом, но активно участвует в процессе пищеварения. Содержится в сырых овощах и фруктах, отрубях, в перловой и овсяной крупе.
•  Кальций: влияет на рост костей, формирует зубную эмаль, нормализует сердечный ритм, обеспечивает свертываемость крови и т.д. Содержится в молочных продуктах, мясе, рыбе, яйцах, бобовых, обогащенных продуктах — например, в сухих завтраках, соевых продуктах, брокколи, подсолнечных семечках, миндале и т.д.
• Железо: играет важную роль в умственном развитии и кроветворении. Содержится в мясе и морепродуктах. Источниками железа также являются шпинат, бобовые, сухофрукты, зеленые листовые овощи, свекла, грецкий орех и фундук, семечки и др.
•  Необязательно высчитывать количество полезных веществ в граммах. Достаточно придерживаться соотношения белков в углеводам и жирам в пропорции 1:1:4 и следить за тем, чтобы в рационе ребенка всегда присутствовали мясо, молочные продукты, яйца, цельнозерновые продукты, овощи, фрукты и жиры.

Здоровое питание для детей — это не только сбалансированность, но и определенные привычки, прививаемые с самого детства:

• Введите дробный режим питания. Рекомендуется 4-5 приемов пищи в день небольшими порциями — 3 основных и 2 дополнительных. Ребенку, впрочем, как и взрослому, вредны калорийные и обильные приемы пищи, состоящие из нескольких полноценных блюд. Еда должна выглядеть привлекательно. Экспериментируйте с оформлением и решением блюд, используйте яркие и полезные ингредиенты, привлекайте детей к участию в процессе приготовления еды.

• Ешьте вместе с детьми. Лучший пример — ваш собственный. Зачастую мы похожи на своих родителей телосложением не потому, что у нас «такая конституция», а потому что нам с детства прививаются в семье определенные пищевые привычки. Если вы будете питаться правильной и полезной пищей, то, скорее всего, ваши дети «пойдут по вашим стопам».

• Избегайте фаст-фуда. Как бы вам не хотелось, порой, в выходные или на отдыхе полакомиться гамбургерами или картошкой фри, постарайтесь не искушать ни себя, ни детей. В любом ресторане домашней кухни еда будет вкуснее, а детское меню сегодня присутствует в большинстве заведений.

• Не заставляйте детей есть то, что им не нравится. Насильно принуждая сына или дочку есть здоровые продукты, которые кажутся им невкусными, вы невольно создаете в их сознании ассоциацию — все, что полезно, невкусно. Ценность одного продукта в большинстве случаев можно заменить другим.

• Готовьте еду в школу. Школьная еда редко отличается полезностью и разнообразием — особенно вредны ребенку многочисленные хлебобулочные изделия, сладкие соки и кондитерские изделия. Их всегда можно заменить приготовленными дома сандвичами с курицей и овощами, орехами, сухофруктами, свежими овощами и фруктами.

Помните, что, обеспечив здоровое питание для детей, вы обеспечиваете их полноценное всестороннее развитие, укрепляете иммунитет, защищаете от болезней и в целом улучшаете качество их жизни.

НОВЫЙ СПИСОК ЗАПРЕЩЕННЫХ ПРОДУКТОВ ДЛЯ ШКОЛЬНЫХ СТОЛОВЫХ